PERKATAAN SAMA MAKNA TAPI TAK SERUPA

Ada terdapat beberapa perkataan Sang Jati Dusun yang boleh saja bermakna sama tapi tidak boleh digunakan secara sama pada ayat-ayat tertentu.  Contohnya perkataan "alai" dan "alan"  yang pada  asalnya bermaksud "rumah / tempat" di dalam Bahasa Melayu.

a. Sama makna:

Ayat 1:

Dambo alan / alai mu?
(Di mana rumah kamu?)

Ayat 2:

Dambo alan / alai jaye nau barang iti la?
Di mana tempat ku menyimpan barang ini nanti?

Ayat 3:

Mana alan / alai o barang samacam iti bole tajadi!
Kenapa sebabnya barang semacam ini boleh terjadi!

Perhatian: Pada setiap contoh-contoh ayat di atas perkataan "alan" atau "alai" boleh saja digunakan.


b.1  Tidak boleh diguna secara sama:

Apabila diadakan penambahan awal (prefixes):

Perkataan "alai" boleh ditambah dengan huruf "d" dan lainnya  diperingkat awal sementara perkataan "alan" tidak boleh ditambah dengan mana-mana huruf.
.
Ayat 4:

Ago neo eyo muli li dalai.(Betul)
Ago neo eyo muli li dalan (Salah)
Perkataan "dalan" tidak ada.

Jika menggunakan perkataan alan maka ayatnya perlu diubah menjadi seperti berikut:
Ago neo eyo muli li alan diso.

Biarlah dia balik ke rumah. [BM]


Ayat 5:

Lapas iti jati mapit li samalai.
Lepas ini kita singgah ke rumah orang lain di sebelah. [BM]

Jika menggunakan perkataan "alan" hendaklah ayatnya seperti berikut:
Lapas iti jati mapit li  alan jalama sambila.


Ayat 6.

Kuji sampat ni nyembalai mok diso.
Saya sempat juga bertandang ke rumahnya. [BM]

Jika menggunakan perkataan "alan", ayatnya hendaklah diubah seperti berikut:
Kuji sampat ni nanaw mok alan diso.


Ayat 7.

Jami memang garom sengalai.
Kami memang tinggal serumah. [BM]

Jika menggunakan perkataan "alan" hendaklah ayatnya seperti berikut:
Jami memang garom miso alan.

b.2. Perkataan terbitan:

Bagi perkataan "alan" apabila dijadikan sebagai perkataan-perkataan terbitan seperti berikut maka ianya tidaklah boleh digantikan dengan perkataan "alai":

        dampalan  (tempat meletak)
        empalan (sarang)
        pangkalan (pangkalan)